Chương 01 – 10

TÂM LÝ HỌC VỀ TIỀN

MORGEN HOUSEL

 

Lời giới thiệu

• Để hiểu được tại sao mọi người lại chôn mình trong đống nợ thì bạn không cần học về tỷ lệ lãi suất; bạn cần phải học về quá khứ tham lam, sự bất an, và chủ nghĩa lạc quan.
• Năm 2018, Morgan Housel đã viết ra một bản báo cáo vạch ra 20 trong số những khiếm khuyết, định kiến, và nguyên nhân quan trọng nhất của hành vi xấu mà tôi đã chứng kiến có ảnh hưởng lên mọi người trong việc đối phó tiền bạc. Nó được gọi là Tâm lý học tiền tệ.

CHƯƠNG 01. KHÔNG AI ĐIÊN RỒ

Chúng ta đều làm những điều điên rồ với tiền bạc, bởi vì chúng ta đều còn khá mới mẻ với trò chơi này và điều có vẻ điên rồ với bạn lại có khi hợp lý với tôi. Nhưng không ai là điên rồ cả – chúng ta đều đưa ra các quyết định dựa trên những trải nghiệm độc đáo riêng có mang vẻ hợp lý với mình ở bất cứ thời điểm nào.

 

CHƯƠNG 02. MAY MẮN & RỦI RO

• Cần phải ghi nhớ khi đánh giá sự thành công – của cả bản thân bạn lẫn những người khác: “Không có gì là tốt hay xấu như vẻ ngoài của nó cả.”
• Rủi ro và may mắn là bản sao của nhau.
  Có rất nhiều ví dụ:

• • Vô số thành công (và thất bại) có được kết quả nhờ đòn bẩy.
  • Những giám đốc tài giỏi nhất (và tồi tệ nhất) thúc đẩy nhân viên của họ nhiều nhất có thể.
  • “Khách hàng luôn đúng” và “khách hàng không hiểu họ muốn gì” là hai lời khuyên trong kinh doanh được chấp nhận.
  • Ranh giới giữa “sự bạo dạn truyền cảm hứng” và “liều lĩnh một cách ngu ngốc” có thể chỉ dày một milimet và chỉ hữu hình sau khi mọi việc đã qua.
• Hãy cẩn thận trong việc lựa chọn người để tung hô và ngưỡng mộ. Hãy cẩn thận khi coi thường và mong muốn tránh không trở thành một ai đó.
• Vì thế, đừng tập trung nhiều vào từng cá nhân cụ thể và các câu chuyện mà hãy chú ý nhiều hơn vào các quy luật trên diện rộng.

 

CHƯƠNG 03. KHÔNG BAO GIỜ LÀ ĐỦ

• Warren Buffet đã nói:

Để tạo ra số tiền mà họ đã không có và không cần đến, họ đã liều lĩnh với những gì họ sở hữu và cần đến. Và đó là sự ngu ngốc. Đơn giản là ngu ngốc. Nếu bạn đánh liều thứ gì đó quan trọng với bạn vì một thứ gì đó không quan trọng, thì hành động đó thật khó hiểu.
Không có lý do gì phải đánh liều điều bạn có và cần cho điều bạn không có và không cần đến.

 

CHƯƠNG 04. SỰ TÍCH TỤ GÂY CHẤN ĐỘNG

• Nếu một thứ gì đó được tích tụ lại – nếu một chút tăng trưởng được sử dụng như một nhiên liệu dành cho sự phát triển trong tương lai – thì một nền tảng ban đầu nhỏ nhoi cũng có thể dẫn tới những kết quả vĩ đại đến mức có vẻ đi ngược logic.
• Nhưng đầu tư tốt nhất không nhất thiết là để kiếm lợi nhuận cao nhất, bởi vì lợi nhuận cao nhất thường có xu hướng trở thành một trong những lần đột phá không thể lập lại được. Mục tiêu nên là kiếm được lợi nhuận tốt nhất mà bạn có thể nắm giữ và có thể lặp lại trong khoảng thời gian dài nhất. Đó là khi tích lũy phát huy hiệu quả.

CHƯƠNG 05. LÀM GIÀU VÀ DUY TRÌ SỰ GIÀU CÓ

• Thời gian khác nhau, nhưng Germansky và Livermore đều có một tính cách chung: Họ đều rất giỏi trong việc làm giàu, nhưng lại vô cùng kém trong việc duy trì sự giàu có đó.
• Kiếm tiền là một chuyện.
  Giữ tiền lại là chuyện khác.

• Kiếm tiền yêu cầu phải chấp nhận rủi ro, lạc quan, và lao mình ra thị trường.
  Nhưng giữ tiền yêu cầu điều ngược lại so với chấp nhận rủi ro. Nó yêu cầu sự khiêm nhường, và nỗi sợ rằng những gì bạn đã kiếm được có thể bị tước đi trong chớp mắt. Nó yêu cầu lối sống thanh đạm và biết chấp nhận rằng ít nhất một vài trong số những gì bạn đã kiếm được là nhờ sự may mắn, vì thế những thành công trong quá khứ không đáng tin cậy để có thể lập lại vô hạn.

 

CHƯƠNG 06. SỰ KIỆN SAU CHÓT, BẠN THẮNG RỒI

• Hãy nhớ rằng, những sự kiện sau chót chi phối tất cả.
• J.P. Morgan Asset Management từng xuất bản bản phân bố lợi nhuận dành cho Chỉ số Russell 3000 – một bộ sưu tập rộng lớn về các công ty công – kể từ năm 1980.
  Có 40% tất cả các thành phần chứng khoán của Russell 3000 đã đánh mất ít nhất 70% giá trị của họ và không bao giờ hồi phục được sau giai đoạn này.
  Tất cả lợi nhuận tổng thể của chỉ số này đến từ 7% các công ty vượt chỉ tiêu bởi ít nhất hai độ lệch chuẩn.

• Sự kiện sau chót thúc đẩy mọi thứ.
  Khi bạn chấp nhận rằng sự kiện sau chót thúc đẩy mọi thứ trong kinh doanh, đầu tư, và tài chính thì bạn nhận ra rằng việc rất nhiều thứ có thể đi sai lệch, đổ vỡ, thất bại, và tụt dốc là chuyện bình thường.
  Nếu bạn là một người lựa chọn cổ phiếu giỏi bạn sẽ có quyết định đúng đắn khoảng nửa thời gian.
  Nếu bạn là một nhà lãnh đạo giỏi thì có thể phân nửa sản phẩm và ý tưởng chiến lược của bạn sẽ hiệu quả.
  Nếu bạn là một nhà đầu tư giỏi thì phần lớn các năm sẽ ổn thỏa, và rất nhiều trong số đó sẽ tồi tệ.
  Nếu bạn là một nhân viên giỏi thì bạn sẽ tìm được công ty phù hợp trong lĩnh vực phù hợp sau vài lần cố gắng và thử nghiệm.
  Và đó là nếu bạn giỏi.
• Peter Lynch là một trong những nhà đầu tư tuyệt vời nhất trong thời đại của chúng ta. “Nếu bạn xuất chúng trong ngành kinh doanh này, bạn sẽ đúng đắn sáu trên mười lần”, ông từng nói.
• Có những lĩnh vực mà bạn hoàn hảo mọi lúc. Ví dụ như lái máy bay. Nhưng cũng có những lĩnh vực mà bạn muốn trở nên khá tốt gần như mọi lúc. Một đầu bếp nhà hàng chẳng hạn.
  Đầu tư, kinh doanh, và tài chính không giống những lĩnh vực này.
  Một điều mà tôi đã học được từ cả những nhà đầu tư lẫn những doanh nhân đó là không ai đưa ra quyết định đúng đắn mọi lúc cả.
• Ở cuộc họp cổ đông của Berkshire Hathaway vào năm 2013, Warren Buffet đã nói ông sở hữu 400 đến 500 cổ phiếu trong suốt cuộc đời và kiếm được phần lớn số tiền nhờ 10 loại trong số đó. Charlie Munger đã nói tiếp: “Nếu bạn loại bỏ chỉ một vài khoản đầu tư đứng đầu của Berkshire, thì hồ sơ theo dõi dài hạn của nó cũng khá là bình thường mà thôi.”
• “Việc quan trọng không phải là bạn đúng hay sai”, George Soros từng nói, “mà quan trọng là bạn kiếm được bao nhiêu tiền khi đúng và để mất bao nhiêu tiền khi sai”. Bạn có thể mắc sai lầm phần nửa thời gian mà vẫn kiếm được bộn tiền.

 

CHƯƠNG 07. TỰ DO

• Khả năng kiểm soát thời gian là khoản cổ tức cao nhất mà tiền bạc mang lại.

 

CHƯƠNG 08. NGHỊCH LÝ NGƯỜI ĐÀN ÔNG Ở TRONG XE Ô TÔ

• Mọi người nhìn chung có mong muốn được tôn trọng và ngưỡng mộ bởi những người khác, và sử dụng tiền để mua những thứ xa xỉ có thể mang lại ít điều đó hơn là bạn tưởng.
• Sự khiêm nhường, lòng tốt, và sự vị tha sẽ mang cho bạn nhiều sự tôn trọng hơn nhiều.

 

CHƯƠNG 09. CỦA CẢI LÀ THỨ MÀ BẠN KHÔNG NHÌN THẤY

• Thế giới đầy rẫy những người có vẻ ngoài khiêm tốn nhưng lại thực chất sở hữu nhiều của cải và những người trông giàu có nhưng lại đang sống ở bờ vực vỡ nợ. Hãy ghi nhớ điều này khi bạn vội vã đánh giá sự thành công của những người khác và đặt ra mục tiêu của chính bạn.

 

CHƯƠNG 10. TIẾT KIỆM TIỀN

• Thế giới làm gia tăng “nguồn của cải năng lượng” của nó không phải bằng cách làm tăng số năng lượng vốn có, mà bằng cách làm giảm số năng lượng nó cần.
• Vấn đề ở đây là: tìm ra được nhiều năng lượng hơn là việc nằm ngoài khả năng kiểm soát của chúng ta và đầy rẫy bấp bênh… Nhưng việc sử dụng nhiên liệu một cách hiệu quả hơn thì phần lớn lại nằm trong khả năng kiểm soát của chúng ta.
• Bạn không cần một lý do nhất định để tiết kiệm.
• Sự linh hoạt và quyền kiểm soát thời gian đó là một khoản lợi nhuận vô hình trong số của cải của bạn. (Tâm’ notes: Sự linh hoạt có lẽ là chủ động về mặt thời gian)
• Trong một thế giới mà trí tuệ trở nên siêu cạnh tranh và rất nhiều kỹ năng công nghệ trước đây giờ đã được tự động hóa, thì những lợi thế cạnh tranh lại nghiêng về những kỹ năng mềm – như giao tiếp, khả năng đồng cảm, và có lẽ quan trong hơn cả, đó là sự linh hoạt.
  Nếu bạn có sự linh hoạt, bạn có thể chờ đợi những cơ hội tốt, cả trong sự nghiệp và các khoản đầu tư của bạn. Bạn sẽ có cơ hội tốt hơn trong việc học một kỹ năng mới khi cần thiết. Bạn sẽ cảm thấy bớt vội vàng khi đuổi theo những đối thủ có thể làm những điều mà bạn không thể, và có nhiều sự tự do để tìm kiếm niềm đam mê lẫn sự phù hợp ở tốc độ mà bạn muốn.